Hoe werkt de hardheidsclausule
De kantonrechter kan maatwerk toepassen en de beslagvrije voet verhogen als het écht nodig is. Dat kan door de rechter te vragen om gebruik van de hardheidsclausule. Als de rechter de beslagvrije voet verhoogt, bepaalt hij ook het bedrag en de periode van de verhoging.
De wetgever was streng bij de invoering van de hardheidsclausule. Volgens de wet is deze alleen bedoeld voor ‘zeer uitzonderlijke, individuele situaties’ en ‘niet bedoeld als standaardcompensatie voor groepen mensen’. Toch zijn de eerste uitspraken bemoedigend. De rechtbank blijkt ook bij de hardheidsclausule in veel gevallen de menselijke maat te gebruiken. Uit de jurisprudentie heb ik drie praktische tips gehaald.
Tip 1: Verschaf duidelijkheid over alle inkomsten en uitgaven
De rechtbank heeft een duidelijk overzicht nodig van alle inkomsten en uitgaven. Alleen met deze stukken kan de rechtbank beoordelen of de beslagvrije voet voldoende is om van te leven. Met een goed overzicht voorkom je dat de rechtbank het beroep op de hardheidsclausule afwijst door onduidelijkheid over de financiële situatie.
Tip 2: Leg uit waarom er niet bespaard kan worden
Staan er hoge kosten op het overzicht van de uitgaven? Leg dan uit waarom deze niet lager kunnen. De rechtbank oordeelde dat een vrouw nog kon besparen op uitgaven aan het speciale eten en de medicijnen voor de honden. Ook was er een telefoonabonnement van € 47,50 per maand, wat mogelijk goedkoper kon.
Hierbij had een bewijs, waaruit blijkt dat het telefoonabonnement is afgesloten voor de beslaglegging, kunnen helpen. En het bewijs dat het telefoonabonnement nog niet op te zeggen is. De kosten van de huisdieren? Daarvoor is in veel gevallen een beroep op de dierenvoedselbank mogelijk. Zo niet, dan kunnen de bewijsstukken hiervan mogelijk ook helpen bij een beroep op de hardheidsclausule.
Tip 3: Laat bij hoge huur zien dat het onmogelijk is deze te verlagen
Verhuizen naar een goedkopere woning is in deze overbezette woningmarkt vaak onhaalbaar. Laat dat zien bij een beroep op de hardheidsclausule. Bijvoorbeeld door uitdraaien van de beschikbare woningen in de vrije markt. Met de bijbehorende prijzen. Of een bewijs dat iemand niet in aanmerking komt voor sociale huur. Op basis van inkomen of wachttijd.
Want de wetgever was ook hier streng. Bij een hoge huur kan de beslagvrije voet (in sommige gevallen) verhoogd worden. Maar dat is maar voor een periode van zes maanden. De gedachte van de wetgever was dat iemand in deze periode zijn woonlasten kan verlagen. De rechtbank paste de menselijke maat wel toe en verhoogde door de overbezette woningmarkt in twee zaken de beslagvrije voet voor een langere termijn.
Bonustip: een schuldhulptraject helpt
Ook een schuldhulpverleningstraject vergroot de kans op een succesvol beroep op de hardheidsclausule. Dat was het geval bij twee uitspraken over de verhoging beslagvrije voet door de hoge huur. De rechter nam hierin mee dat nieuwe schulden een schuldhulpverleningstraject in gevaar brengen. En verhoogde daarom de beslagvrije voet. Zo hadden cliënt en schuldhulpverlener de tijd om een Msnp/Wsnp tot stand te brengen.
Dus: komt een cliënt bij de intake met een te lage beslagvrije voet om van rond te komen? Leg dan uit hoe belangrijk het schuldhulptraject is. Ook al op korte termijn: om de kans op toekenning van de hardheidsclausule te vergroten. Schuldhulp is dan al direct voordeliger voor de cliënt.
Met voldoende bewijsstukken dat het écht nodig is kan de rechter maatwerk toepassen en de beslagvrije voet verhogen.
Aan de slag met de hardheidsclausule
Met bovenstaande drie tips vergroot je de kans op een succesvol beroep op de hardheidsclausule. En met de bonustip kan je mensen motiveren tot schuldhulp. Zo werk je niet alleen aan een hogere beslagvrije voet, maar aan een beslagvrije toekomst!
Uitspraken
Rb. Amsterdam 31 mei 2021, ECLI:NL:RBAMS:2021:2950
Rb. Amsterdam 17 september 2021, ECLI:NL:RBAMS:2021:5173
Rb. Amsterdam 21 september 2021, ECLI:NL:RBAMS:2021:5343
Rb. Amsterdam 19 oktober 2021, ECLI:NL:RBAMS:2021:5936
Wellicht ook interessant
- Opinie: Bijstandsgerechtigden niet langer veilig voor beslag
- Informatie over de kennisbank: Schulinck Schuldhulpverlening
- Cursus (ook incompany mogelijk): Vtlb, beslagvrije voet en beslag