Laten we maar meteen met de deur in huis vallen: een grote groep schuldenaren met beslag op een bijstandsuitkering gaat er vanaf deze maand financieel op achteruit. Bij alleenstaanden kan dit oplopen tot meer dan 50 euro per maand. Vanaf 1 januari 2021 is het door de wijziging van de beslagvrije voet namelijk mogelijk om altijd beslag te leggen op het inkomen. In deze opinie leggen we uit waarom dit zo is. Met dit nog krappere budget voor een grote groep bijstandsgerechtigden is de noodzaak voor hulp bij de financiën nog groter. De Pw-consulent kan hieraan bijdragen door actief en succesvol door te verwijzen naar schuldhulpverlening. Daarvoor geven we een aantal praktische ‘tips and tricks’.

Inkomen: altijd beslag mogelijk

Bij een netto inkomen dat gelijk aan of lager is dan de bijstandsnorm, is vanaf januari 2021 altijd beslag mogelijk op 5% van dat netto inkomen (artikel 475dc Rv). Alleen als iemand helemaal geen inkomen heeft, is er geen beslag mogelijk. Tot en met 2020 was dit anders. Toen gold de oude regeling voor de berekening van de beslagvrije voet. Daarbij werd er gecorrigeerd voor onder andere de huur en zorgverzekering. Als gevolg hiervan was de beslagvrije voet bij veel bijstandsgerechtigden hoger dan de bijstandsnorm. In die gevallen was beslag niet mogelijk. De regering vond dat ongewenst en wil met de wetswijziging voorkomen dat er bij een grote groep geen beslag gelegd kan worden ter aflossing van de schulden. De nieuwe zogenoemde 5%-regeling zorgt er nu voor dat dit niet meer mogelijk is. Iedereen voelt een prikkel om aan zijn financiële verplichtingen te voldoen. Mogelijk stimuleert deze prikkel schuldenaren om een schuldhulpverleningstraject te volgen en daarmee een nieuwe start te kunnen maken.

Geen correcties meer bij nieuwe beslagvrije voet

Schuldhulp vanaf nu altijd voordeliger

Bij een schuldhulpverleningstraject houdt een schuldenaar minimaal hetzelfde bedrag over als bij beslag. Er moet voortaan namelijk altijd minimaal de beslagvrije voet in acht worden genomen (artikel 4a lid 5 Wgs). Tot en met 2020 was dit niet het geval. Toen werd er een maandelijkse minimale normaflossing van € 53,- voor een alleenstaande gehanteerd bij schuldhulpverlening. Waar op basis van de oude beslagvrije voet dus vaak geen beslag gelegd kon worden bij bijstandsgerechtigden, moesten zij tijdens een schuldhulpverleningstraject ineens wel aflossen aan de schuldeisers.  De gedachte aan mogelijke achteruitgang van het geld wat vandaag of deze week besteed kan worden, zorgde voor een extra hoge drempel voor aanmelding bij schuldhulpverlening. Voorheen was deze angst in veel gevallen terecht, maar nu niet meer. Door de wijziging van de Wgs zullen schuldenaren er maandelijks financieel niet meer op achteruit gaan wanneer zij van een beslagsituatie naar een schuldhulpverleningstraject gaan.

Vanuit Pw effectiever doorverwijzen naar schuldhulp

Een cliënt moet zelf de keuze maken voor schuldhulpverlening omdat de Pw-consulent hem niet rechtstreeks mag aanmelden. Toesturen van persoonsgegevens van de afdeling Participatiewet naar schuldhulpverlening mag immers pas na toelating tot schuldhulpverlening (artikel 8 Wgs en artikel 12 Besluit gemeentelijke schuldhulpverlening). Maar hoe pak je dit aan als de cliënt al jarenlang schulden heeft, maar daar tot nu toe weinig last van heeft gehad?

Tips & tricks

De beste manier om dit te bereiken is om de client eerst te informeren over het feit dat zijn besteedbare inkomen gaat dalen omdat beslag voortaan ook mogelijk is op zijn bijstandsuitkering. Vervolgens kan je de client motiveren om een oplossing te zoeken voor zijn schulden. De informatie over de nieuwe beslagvrije voet en over de beschikbare schuldhulp kan hierbij helpen. Hierbij kan worden aangegeven dat de cliënt er financieel niet op achteruit gaat bij schuldhulpverlening (wat tot en met 2020 nog wel vaak het geval was). Vaak is er op het gebied van schuldhulp ook veel meer mogelijk dan de cliënt in eerste instantie denkt.

Om ervoor te zorgen dat er ook echt een afspraak met de afdeling schuldhulp gemaakt wordt, kan het beste meteen doorgepakt worden. Het is een goed idee om dan meteen samen met de cliënt te bellen naar schuldhulpverlening en een afspraak te maken.

Conclusie

Door de wijzigingen van de beslagvrije voet en de Wgs gaan schuldenaren er vanaf januari 2021 maandelijks financieel niet meer op achteruit wanneer zij van een beslagsituatie naar een schuldhulpverleningstraject gaan. De Pw-consulent kan deze informatie gebruiken om de cliënten waarbij beslag ligt, te motiveren om een schuldhulpverleningstraject te volgen. Daarmee krijgt de cliënt uitzicht op een toekomst zonder schulden. Omdat schulden vaak zorgen voor veel stress, kunnen deze het arbeidsproces in de weg staan. Een toekomst zonder schulden kan hierdoor uiteindelijk zelfs leiden tot werk en daarmee uitstroom uit de uitkering. Een schuldenvrije toekomst, dat wil toch iedereen.