Als gemeenten de dienst beschermingsbewind zelf willen aanbieden, dan moeten zij de integrale kosten doorberekenen en in rekening brengen bij de personen die onder bewind zijn gesteld. Dat is bepaald in de Wet Markt en Overheid. Gemeenten kunnen de Wet Markt en Overheid omzeilen door een algemeen belangbesluit te nemen. Een algemeen belangbesluit moet aan bepaalde eisen voldoen. Wat als zo’n besluit niet aan die eisen voldoet?
Als de gemeenteraad ten aanzien van het aanbieden van beschermingsbewind een algemeen belangbesluit neemt, dan is de Wet Markt en Overheid op deze economische activiteit niet van toepassing (vergelijk artikel 25h lid 5 van de Mededingingswet). Een algemeen belangbesluit moet wel aan bepaalde eisen voldoen. Eerder schreef ik een bijdrage waarin ik die eisen opsomde.
Onlangs vroeg Martijn Schut mij wat de gevolgen zijn als een algemeen belangbesluit met betrekking tot beschermingsbewind niet aan die eisen voldoet. Hij heeft het antwoord gepubliceerd op zijn website – waarvoor dank. Aangezien dit een belangrijk onderwerp is, wil ik dat antwoord ook via deze opinie onder de aandacht brengen. Eerst zal ik bespreken wat bewindvoerders kunnen ondernemen tegen een (onrechtmatig) algemeen belangbesluit, daarna zal ik ingaan op de rol van de Autoriteit Consument en Markt (ACM).
Bewindvoerders kunnen opkomen tegen een algemeen belangbesluit
Tegen een algemeen belangbesluit kunnen belanghebbenden (‘normale’ / ‘niet gemeentelijke’ bewindvoerders) bezwaar maken, beroep bij de rechtbank instellen en hoger beroep bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) instellen. Ik vrees dat als een algemeen belangbesluit niet voldoet aan bovenbedoelde eisen, een dergelijk algemeen belangbesluit in bezwaar of beroep onrechtmatig blijkt en onderuitgaat. De laatste tijd zijn rechters algemeen belangbesluiten wat strenger gaan toetsen. Wat er gebeurt als de rechter een beroep tegen een algemeen belangbesluit gegrond acht, staat in artikel 8:72 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb). De rechter kan bijvoorbeeld het bestuursorgaan opdragen een nieuw besluit te nemen. Als de rechter een algemeen belangbesluit onrechtmatig oordeelt, dan kunnen benadeelde belanghebbenden de rechter verzoeken om schadevergoeding, zie de artikelen 8:88 e.v. van de Awb. Overigens zijn mij geen lopende bezwaar- of beroepsprocedures bekend.
ACM handhaaft
De ACM is belast met de handhaving van de Wet Markt en Overheid: zij bekijkt of gemeenten de Wet Markt en Overheid naleven. De ACM kan (al dan niet op verzoek) een handhavingsbesluit nemen (en bijvoorbeeld een last onder dwangsom of een boete opleggen). Tegen dergelijke besluiten staat dan weer bezwaar en beroep open. In een recente zaak van 14 december 2018, die inmiddels redelijk wat bekendheid geniet, is een handhavingsverzoek afgewezen en bezwaar daartegen ongegrond verklaard. Het bezwaar werd ongegrond verklaard omdat de gemeente Groningen een algemeen belangbesluit had genomen. Het lijkt erop dat gemeenten, wanneer de gemeenteraad een algemeen belangbesluit heeft genomen, weinig te vrezen hebben voor handhavend optreden door de ACM. Zoals ook wel uit de zaak van 14 december 2018 blijkt, zal de ACM zich namelijk terughoudend opstellen ten aanzien van de inhoud van algemeen belangbesluiten, temeer nu daartegen aparte rechtsbescherming openstaat of heeft opengestaan (zie hierboven). Overigens zijn mij noch recente handhavingsbesluiten van de ACM met betrekking tot bewindvoering, noch lopende bezwaar- of beroepsprocedures daarover bekend.
“de dreigende gevolgen komen met name uit de hoek van ‘normale’ / ‘niet gemeentelijke’ bewindvoerders”
Conclusie
Wanneer een algemeen belangbesluit met betrekking tot beschermingsbewind niet aan bepaalde eisen voldoet, dan komen de dreigende gevolgen met name uit de hoek van ‘normale’ / ‘niet gemeentelijke’ bewindvoerders. Die kunnen tegen zo’n (onrechtmatig) besluit bezwaar maken, beroep bij de rechtbank instellen en hoger beroep bij het CBb instellen. Van de kant van de ACM zijn weinig dreigende gevolgen te verwachten.