Algemeen gebruikelijk: van individuele toets….
Tot eind 2019 werd voor de vraag of een voorziening algemeen gebruikelijk was, gekeken naar de financiële situatie van de aanvrager. Beoordeeld werd of de voorziening tot het bestedingspatroon van de aanvrager behoort en door hem te dragen is. Tot dan zou de gemeente dus naar het inkomen van Bernhard zelf gekeken hebben.
… naar algemene toets
In de uitspraak CRvB 20-11-2019, ECLI:NL:CRVB:2019:3535 gaf de CRvB een nieuwe omschrijving van algemeen gebruikelijk. Naast de drie bekende voorwaarden (zie hiervoor onze Infographic en opinie) wordt niet langer gekeken naar de financiële situatie van de aanvrager. Hiervoor in de plaats komt een algemene toets: is de voorziening te dragen met een inkomen op minimumniveau? Bernhard’s feitelijke inkomen is niet meer van belang.
Financieel draagbaar met schulden?
De CRvB oordeelt dat de gemeente moet uitgaan van een inkomen op minimumniveau. Hoe zit dat dan met schulden van de aanvrager? Ik denk dat deze zeker een rol kunnen spelen. In CRvB 20-11-2019, ECLI:NL:CRVB:2019:3690 deed de CRvB uitspraak over de bezorgkosten van een boodschappendienst. Het ging over iemand die, naar eigen zeggen, in de schuldsanering zat en op bijstandsniveau leefde. De CRvB overweegt als volgt:
“Appellante heeft haar stelling dat zij de bezorgkosten vanwege haar financiële situatie niet kan dragen niet nader onderbouwd en aannemelijk gemaakt. Zij heeft geen enkel inzicht in haar financiële positie gegeven. Met de rechtbank is de Raad van oordeel dat het college een boodschappendienst als een algemeen gebruikelijke dienst heeft mogen aanmerken die aan het verstrekken van een maatwerkvoorziening voor het doen van boodschappen in de weg staat.”
Had appellante wel haar financiële situatie bewezen, dan had de CRvB mogelijk een andere uitspraak gedaan. Een gemiste kans!
Schulden? Dan is een voorziening mogelijk toch niet algemeen gebruikelijk!
Doel van de Wmo
Dat met schulden rekening wordt gehouden, past ook bij het doel van de Wmo; mensen als het nodig is compenseren en daarbij maatwerk bieden. Daarbij past niet dat een gemeente nooit let op individuele omstandigheden, zoals schulden. Want, wie echt niet kan reserveren door schulden, kan eigenlijk een algemeen gebruikelijke voorziening niet kopen. En blijft dus zonder hulp. Dat kan de bedoeling niet zijn.
Bewijslast bij de cliënt
Ik verwacht trouwens niet dat de gemeente in elke situatie moet onderzoeken of er schulden zijn. Een gemeente kan beoordelen of een voorziening gedragen kan worden door iemand met inkomen op het minimumniveau. Het is dan aan een cliënt om aan te geven dat hij schulden heeft. En als het nodig is inzage te geven in zijn financiële situatie om zijn standpunt te bewijzen.
Algemeen gebruikelijk: algemene toets, behalve als…
Een inkomen op minimumniveau. Dat is de door de CRvB vastgestelde bovengrens bij de beoordeling of een voorziening algemeen gebruikelijk is. Maar soms zal niet alleen naar die algemene toets, maar naar de totale financiële situatie van een cliënt moeten worden gekeken. Bijvoorbeeld bij schulden. Kunnen deze bijvoorbeeld op korte termijn worden afgelost of is sprake van schulden van een klein bedrag? Dan lijkt de voorziening toch algemeen gebruikelijk. De gemeente kan deze dan afwijzen. Is sprake van grotere schulden, dan is de voorziening misschien toch niet algemeen gebruikelijk.
Ik adviseer Bernhard daarom openheid te geven in zijn financiële situatie. Mogelijk kan hij dan binnenkort toch op zijn nieuwe fiets wegrijden!