De Afdeling advisering van de Raad van State heeft op 8 februari 2023 het advies vastgesteld over het wetsvoorstel van de regering over de verlenging van de beslistermijnen in asiel- en nareiszaken. Het advies is op 13 februari 2023 openbaar gemaakt en gepubliceerd op de website van de Raad van State.
Inhoud van het wetsvoorstel
Het wetsvoorstel maakt onderdeel uit van de zogenoemde ‘asieldeal’ en versoepelt de termijn waarbinnen de staatssecretaris van Justitie en Veiligheid moet beslissen op asielaanvragen. De staatssecretaris krijgt meer mogelijkheden om de termijn in individuele zaken te verlengen. Daarnaast verlengt het wetsvoorstel de termijn waarbinnen de staatssecretaris moet beslissen op een aanvraag van een vreemdeling om herenigd te worden met zijn familie- en gezinsleden. Dit wordt ook wel ‘nareis’ genoemd.
Nareizen: hoe zijn de regels nu en wat wil de regering veranderen?
Als een vreemdeling asiel heeft gekregen in Nederland, kunnen zijn gezinsleden een nareisvisum aanvragen. Op dit moment moet de staatssecretaris binnen negentig dagen op zo’n aanvraag beslissen en kan hij die termijn in individuele zaken met ten hoogste drie maanden verlengen. Met het wetsvoorstel wil de regering de wettelijke beslistermijn vaststellen op negen maanden. Daarbovenop kan de staatssecretaris de termijn in individuele zaken verder verlengen, maar alleen als het complexe karakter van de aanvraag dit rechtvaardigt.
Het voorstel van de regering om de beslistermijn te verlengen is iets anders dan de tijdelijke nareismaatregel waarover de Afdeling bestuursrechtspraak op 8 februari 2023 een uitspraak heeft gedaan. Die nareismaatregel introduceerde een ‘wachttijd’ van zes maanden die inging nádat de staatssecretaris de aanvraag om een nareisvisum had ingewilligd.
Verlenging beslistermijn nareis onvoldoende genormeerd
De Afdeling advisering ziet dat de regering in een moeilijke situatie zit als gevolg van aan de ene kant een toenemende instroom van asielzoekers en aan de andere kant een tekort aan personeel bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). Het is begrijpelijk dat de regering zoekt naar mogelijkheden om de druk op de IND te verminderen. De ademruimte die zo ontstaat, kan worden benut om de capaciteit bij de IND te verbeteren. Maar het wetsvoorstel moet wel voldoen aan het Europees recht. Het wetsvoorstel maakt onvoldoende duidelijk in welke gevallen de staatssecretaris de beslistermijn kan verlengen tot een periode van langer dan negen maanden. Ook stelt het wetsvoorstel geen limiet aan de verlengingsmogelijkheid van de staatssecretaris. Vreemdelingen moeten weten wanneer zij een besluit van de staatssecretaris kunnen verwachten. Met het oog op de rechtszekerheid luidt het advies aan de regering om hierover alsnog normen op te nemen in het wetsvoorstel.
Stapeling van termijnen en het recht op familie- en gezinsleven
Het wetsvoorstel leidt in de praktijk tot een stapeling van termijnen waardoor mensen die al asiel hebben gekregen lang van hun gezinsleden gescheiden blijven. Zo kan het gebeuren dat zij eerst lang moeten wachten op een besluit op hun eigen asielaanvraag, en vervolgens opnieuw lang moeten wachten op een besluit op hun aanvraag om met hun gezin herenigd te worden. De regering moet toelichten hoe zich dit verhoudt tot het Europese recht en internationale mensenrechtenverdragen, in het bijzonder het recht op familie- en gezinsleven en de belangen van het kind.