Waarom is handhaving binnen de Participatiewet onmisbaar voor een goede uitvoering? Waar dienen betrokkenen ambtenaren rekening mee te houden? En welke instrumenten kunnen ze gebruiken? Lees het in de handreiking ‘Beginselen van handhaving in de Participatiewet: inzet van handhavingsinstrumenten’.
Eigenlijk is het heel logisch. Heb ik, als burger, ondersteuning nodig omdat ik het even niet alleen red, dan hebben we ‘met z’n allen’ afgesproken dat die bijstand er voor mij is. Daar maak ik op mijn beurt alleen gebruik van als en zolang ik het echt nodig heb. Mocht ik toch iets vergeten, mezelf vergissen of bewust misbruik maak van die hulp, dan zijn gemeenten verantwoordelijk voor het rechtzetten van dit oneigenlijk gebruik of misbruik.
Bewegingsruimte voor handhaving
Los van de discussie of de huidige Participatiewet al dan niet te streng is, zijn er kaders waarbinnen u als gemeente dient te manoeuvreren. Die komen voort uit de huidige wetgeving zoals het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, de Algemene wet bestuursrecht, het Wetboek van Strafvordering, de Uitvoeringswet AVG. Belangrijke pijlers voor handhaving die hieruit voortvloeien zijn de noodzakelijkheidseis, proportionaliteit, subsidiariteit, de ‘rechtmatige’ verwerking van persoonsgegevens en – in het verlengde hiervan – de informatieplicht. U dient burgers te informeren over welke persoonlijke gegevens u voor welk doel gaat gebruiken of heeft gebruikt. En besluit u dat een overtreding een sanctie verdient, ook dan heeft u verschillende zaken om rekening mee te houden. Denk alleen al aan zwijgrecht en cautie.
Keuze voor het geschikte handhavingsinstrument
Naast duidelijke informatie over de bevoegdheden van verschillende functionarissen en heldere uitleg over de kaders, vindt u in de handreiking ook een aantal voorbeelden van handhavingsinstrumenten. Die lopen uiteen van een persoonlijk gesprek tot heimelijke waarneming. Met een persoonlijk gesprek kunt u op maat gesneden informatie verstrekken die burgers helpt om te voorkomen dat zij zich vergissen. Of u kunt burgers in de gaten houden. Heeft u meer nodig om signalen van onrechtmatigheid te bevestigen, dan kunt u burgers kort volgen of in de gaten houden om gedragingen in beeld te krijgen. Bijvoorbeeld voorafgaand aan een huisbezoek. De keuze voor het geschikte handhavingsinstrument of pakket aan instrumenten, maakt u aan de hand van de in de vorige alinea geschetste pijlers, de doelmatigheid en doeltreffendheid van het instrument of pakket. Zo weet u zeker dat zorgvuldigheid troef is bij handhaving door uw gemeente!