De manier waarop gemeenten worden gefinancierd moet fundamenteel veranderen. Dat adviseert de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) in een nieuw rapport. Alleen een zak geld erbij is volgens de Raad niet genoeg, de balans in de financiële en bestuurlijke verhoudingen tussen gemeenten en het Rijk is zoek. “In de optiek van de Raad dreigt een uitholling van de positie van het decentraal bestuur binnen het openbaar bestuur”, luidt de conclusie van de ROB.
Ruim twee derde van de gemeenten kampt met financiële tekorten. Gemeenten kregen er de afgelopen jaren taken bij, maar die gingen niet zelden gepaard met een bezuiniging op de financiering ervan. Daar komt bij dat het Rijk vaak alsnog bepaalt wat voor beleid er moet worden gevoerd.
“De financiële ruimte voor decentrale overheden om zelfstandig keuzes te maken staat onder druk door de toenemende last van uitvoering van Rijksbeleid”, schrijven de onderzoekers. “Stop het winkelen met andermans portemonnee”, kopt de ROB in het rapport.
De Raad roept het volgende kabinet op een deltacommissaris aan te stellen die binnen een jaar met voorstellen komt om “de onderliggende oorzaken van de disbalans aan te pakken en te zorgen voor duidelijke spelregels waaraan alle partijen zich gehouden weten”.
Zo niet, dan “lopen we het risico dat over een aantal jaar de tekorten weer oplopen en dreigt het gevaar van een verdere uitholling van de lokale democratie”.