Het kabinet heeft in de landelijke normen die gelden voor de bouw van windmolens ten onrechte geen rekening gehouden met de effecten die de molens op het milieu hebben. De mogelijk nadelige effecten moeten nu alsnog goed worden onderzocht, zo heeft de Raad van State bepaald. Het besluit van de hoogste bestuursrechter gaat over een windpark in Delfzijl, maar kan ook gevolgen hebben voor andere windenergieprojecten.

De windenergiesector vreest dat de uitspraak zal leiden tot “vertraging voor de energietransitie”. De Nederlandse WindEnergie Associatie (NWEA) hoopt daarom dat het kabinet snel zal handelen. Het is volgens de brancheorganisatie wel “goed voor alle partijen dat er nu duidelijkheid is” over de regels.

De rechters verwijzen naar een uitspraak die het Europees Hof van Justitie vorig jaar deed in een zaak over een Belgisch windmolenpark. Ook daar had een milieubeoordeling gemaakt moeten worden, oordeelde het hof. De overwegingen uit de uitspraak gelden ook voor Nederland.

Huidige normen die landelijk gelden voor bijvoorbeeld geluid, de zogeheten slagschaduw van de wieken en de veiligheid van windmolens moeten opnieuw tegen het licht worden gehouden. Het ontbreekt nu aan een goede onderbouwing waarin ook rekening met het milieu wordt gehouden. In de tussentijd mogen de landelijke normen niet worden gebruikt voor nieuwe projecten. “De regering is nu aan zet om zo’n milieubeoordeling te maken”, vat de bestuursrechter het samen.

De uitspraak betekent niet dat in de tussentijd geen nieuwe besluiten mogen worden genomen over windparken. Lastiger wordt dat wel, want een gemeenteraad zal nu zelf normen moeten vaststellen waar bouwers zich aan moeten houden. Mogelijke milieueffecten moeten ze goed onderbouwd afwegen. Zo krijgt de gemeenteraad van Eemsdelta, die over het park in Delfzijl gaat, nu een halfjaar de tijd om het bestemmingsplan en de vergunning voor het windproject aan te passen. In de procedures mag geen gebruik meer worden gemaakt van de landelijke normen, want die rammelen dus volgens de rechters.

Advocaat Peter de Lange, die veel rechtszaken voert namens tegenstanders van windmolens die hinder vrezen of ervaren, ziet in de uitspraak zijn gelijk bevestigd dat Nederland zich “zeer lange tijd” niet aan het Europees recht heeft gehouden. Hij ziet nu mogelijkheden om eerder verleende vergunningen voor bestaande windparken te laten intrekken. “De stelling dat windturbines per definitie duurzaam zijn en goed voor mens en milieu is met deze uitspraak volledig op losse schroeven komen te staan”, stelt de advocaat.

Het grote milieuvoordeel van windmolens is dat ze stroom opwekken zonder de lucht te vervuilen. Bij de productie komt wel CO2 vrij, maar die uitstoot is 50 keer lager dan bij fossiele brandstoffen, becijfert voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal. Volgens de organisatie produceert een windmolen in twintig jaar tijd ongeveer 80 keer zoveel energie als nodig is om er een te bouwen.

Een van de nadelen van windmolens is dat ze broedende vogels kunnen verstoren. Bepaalde soorten, zoals eenden, ganzen, zwanen en steltlopers, blijven het liefst ver uit de buurt van de turbines. Botsingen met fatale afloop komen volgens Milieu Centraal zo’n 50.000 keer per jaar voor. Ter vergelijking: in het verkeer sterven jaarlijks zo’n 2 miljoen vogels.