In de Europese Unie is afgesproken dat producenten en importeurs van onder andere verpakkingen, auto’s, wit- en bruingoed, ict-hardware, lampen en batterijen verantwoordelijk zijn voor de inzameling en verwerking van hun afgedankte producten. Producenten van vlakglas zamelen op vrijwillige basis glas in voor recycling. Het tot stand brengen van een circulaire economie is het uiteindelijke doel. Materiaalhergebruik en het voorkomen dat schadelijke stoffen in het milieu terechtkomen, staan daarin centraal.
Concurrrentie
Afval is echter big business en illegale inzameling en verwerking loont. Duizenden inzamelaars en verwerkers kapen een groot deel van de meest waardevolle afvalstromen voor de neus van de producenten en importeurs weg, met als gevolg dat deze stromen niet duurzaam worden verwerkt. Bovendien leidt dit tot oneerlijke concurrentie in de afvalwereld. Recyclingbedrijven die wel investeren in systemen voor duurzame verwerking van afval zijn de dupe. De maatschappelijke schade door het onjuist verwerken van afval bedraagt volgens de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) tenminste 2,45 miljard euro per jaar.
Toezicht
Het toezicht op de inzameling en verwerking van afval is een taak van de overheid, met name van ILT en de 29 regionale omgevingsdiensten. Door onvoldoende kennis bij gemeentelijke bestuurders krijgt het toezicht te weinig prioriteit. Daarnaast is de regelgeving ingewikkeld en is het voor toezichthouders niet gemakkelijk afvalinzamelaars en –verwerkers op illegale activiteiten te betrappen.
Kansen om de economie meer circulair te maken door meer grondstoffen terug te winnen uit afvalstromen, blijven hierdoor liggen.