Hulp bij zorg en ondersteuning
Voordat ik verder in ga op de ‘onbekendheid’ van de cliëntondersteuners, leg ik eerst uit wat deze ondersteuners doen en hoe de wet dit regelt. Een cliëntondersteuner kan helpen bij het regelen van zorg en ondersteuning. Een cliëntondersteuner geeft informatie, advies en geeft voor korte tijd ondersteuning om de cliënt op weg te helpen bij hulpvragen. Wat ze precies doen hangt af van de specifieke situatie. Het doel van cliëntondersteuning is in ieder geval het versterken van de zelfredzaamheid en participatie van mensen. De cliëntondersteuners voeren hun werk onafhankelijk uit. De cliëntondersteuner is er voor de cliënt en handelt in zijn of haar belang.
Gemeenten zijn verplicht om ervoor te zorgen dat cliëntondersteuning beschikbaar is voor hun inwoners. Bij de ondersteuning moet het belang van de cliënt het uitgangspunt zijn. Cliëntondersteuning kennen we niet alleen voor Wmo-aanvragen. De Wmo 2015 regelt namelijk de cliëntondersteuning voor het hele sociale domein en andere levensdomeinen. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om de Jeugdwet en de Participatiewet.
Monitor cliëntondersteuning
De helft van de mensen die in aanmerking komen voor cliëntondersteuning, weten niet dat dit het geval is. Dit blijkt uit de monitor cliëntondersteuning van het RIVM, uitgevoerd in opdracht van het ministerie van VWS. Er zijn dus mensen die in aanmerking kunnen en soms ook willen komen voor cliëntondersteuning, maar hier geen gebruik van maken omdat zij er niet bekend mee zijn. Dit is erg jammer, want uit de monitor blijkt ook dat de ervaringen met cliëntondersteuners goed zijn. De vraag is daarom hoe het kan dat de mogelijkheid tot hulp er wel is, maar mensen hier niet vanaf weten.
Overbrengen aanbod cliëntondersteuning
Onder andere het naar buiten brengen van het aanbod is waar het misgaat. Uit een steekproef onder ruim de helft van de gemeenten blijkt namelijk dat zij allemaal cliëntondersteuning aanbieden. Het probleem van de ‘onbekendheid’ ervan zit dus zeker niet in het gebrek aan aanbod zelf. Uit de monitor volgt dat de informatie over dit aanbod echter niet altijd even goed te vinden is. Soms is de informatie ook beperkt. Verder worden de mensen te weinig actief gewezen op de mogelijkheid om gebruik te maken van cliëntondersteuning. De bekendheid van cliëntondersteuning onder potentiële cliënten en hun naasten is in de afgelopen jaren wel iets toegenomen.
Het wordt beter, maar er is nog een lange weg te gaan
Er is dus langzaamaan verbetering te zien in de bekendheid van cliëntondersteuning. Naar mijn mening wordt dat ook wel tijd. De inwerkingtreding van de Wmo 2015 is alweer bijna zeven jaar geleden. De wettelijke verplichting tot het bieden van cliëntondersteuning dus ook. Het is in ieder geval niet zo dat er te weinig tijd is geweest om cliëntondersteuning bekend te maken onder potentiële cliënten.
Gemeenten kunnen zelf veel hebben aan een betere bekendheid van cliëntondersteuning.
De belangen van de bekendheid en een goede vindbaarheid van cliëntondersteuning zijn groot. Het belang zit volgens mij niet in het enkele feit dat het aanbieden ervan wettelijk verplicht is of dat cliënten ermee geholpen worden. Ook gemeenten zelf hebben er belang bij. Zo helpen cliëntondersteuners cliënten bij het formuleren van hun hulpvraag en bij het zoeken naar eventuele andere oplossingen voor hun probleem. Ook kunnen zij cliënten sturen naar het juiste loket. Hoort iets bijvoorbeeld bij de Wmo thuis, of juist bij de zorgverzekeraar? Hierdoor worden meer aanvragen op de juiste plek gedaan. Ook zullen de aanvragen zelf makkelijker te behandelen zijn omdat de cliëntondersteuner al het nodige voorwerk heeft gedaan. Dit alles kan dan ook eventuele onnodige procedures voorkomen.
Wat wordt er gedaan om cliëntondersteuning bekender te maken?
Gelukkig wordt er al wel wat gedaan aan het probleem. In de afgelopen jaren zijn er al meerdere initiatieven genomen om het aanbod en de bekendheid van cliëntondersteuning te verbeteren. Zo gebruikt het ministerie van VWS de resultaten uit pilots voor gespecialiseerde cliëntondersteuning voor het verbeteren van reguliere cliëntondersteuning. Ook loopt er een Koplopertraject waarin een groep gemeenten vooroploopt bij het inrichten en aanbieden van cliëntondersteuning. Dit in de hoop andere gemeenten te stimuleren. Verder heeft Movisie verschillende handreikingen gepubliceerd over onder andere de ontwikkeling en de afbakening van cliëntondersteuning. Het is te hopen dat de resultaten uit de monitor aanleiding geven om initiatieven zoals hierboven te blijven ontwikkelen en toe te (blijven) passen.
Altijd op de hoogte zijn van de nieuwste ontwikkelingen in het sociaal domein? Dat kan met een abonnement op onze online kennisbank Schulinck Participatiewet, Wmo, Jeugd, Inburgering of Schuldhulpverlening.