Zo bedachten buurtbewoners rond de Afrikaandermarkt in Rotterdam een beter systeem om zwerfafval gedurende de hele dag in te zamelen voor hetzelfde budget. Bewoners kunnen bij een ‘challenge’ de uitvoering van de collectieve voorzieningen met bijbehorend budget overnemen om leefbaarheid te vergroten. Het kabinet stelt nu maatregelen voor om het Right to Challenge te bevorderen, van concreet maatwerkadvies tot regionale bijeenkomsten met best practices en een digitaal leerplatform. Doel is om het aantal gemeenten dat werkt met Right to Challenge tot de volgende gemeenteraadsverkiezingen te verdubbelen. Hiervoor zijn in de eerste plaats inwoners en gemeenten aan zet. Het kabinet ondersteunt hen actief bij die verantwoordelijkheid. Dit staat ook in het regeerakkoord.
Minister Ollongren van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties: “Een sterke lokale democratie begint met inwoners die echt betrokken zijn bij vraagstukken in hun wijk, zoals het beheer van sportvelden, het onderhoud van een park om de hoek of het aardgasvrij maken van buurten. Inwoners moeten voor hen belangrijke zaken ook echt zelf kunnen oppakken en veranderen als ze dat willen. Gezien de grote maatschappelijke opgaven die op Nederlanders afkomen, zoals steeds meer zorg op maat in de wijk, maar ook de energietransitie wordt dit alleen maar belangrijker. Vanuit het samenwerkingsprogramma Democratie in Actie wil ik daar een extra impuls aan geven.”
Het kabinet stelt een aantal zaken voor om burgerbetrokkenheid en leefbaarheid te bevorderen, zoals een inspiratiegids met aansprekende voorbeelden, het organiseren van regionale bijeenkomsten met illustratieve casussen en praktische informatie over het hoe en wat van Right to Challenge. Ook is er maatwerkadvies en een servicepunt voor vragen beschikbaar voor gemeenten en inwoners die met Right to Challenge aan de slag willen of al zijn. Daarnaast wordt een laboratorium van recht op overname ingericht; een gezamenlijk leertraject met maximaal tien gemeenten, gericht op kennisdeling, waarin aandacht is voor de knelpunten en oplossingen bij het overnemen van maatschappelijk vastgoed. Resultaten van de laboratoriumsessies worden breed gedeeld via het kennisplatform www.lokale-democratie.nl. Ook komt er een speciale online Right to Challenge-module voor gemeenteambtenaren. Tot slot zet het kabinet in op de door de Tweede Kamer gewenste verankering van het Right to Challenge. Samen met de VNG en gemeenten wordt een modelverordening Right to Challenge uitgewerkt. Ook wordt ingezet op de modernisering van de inspraakmogelijkheden in de Gemeentewet. Daartoe wordt bezien hoe artikel 150 Gemeentewet kan worden verbreed naar andere fasen van het beleidsproces.
Minister Ollongren heeft de Universiteit Leiden gevraagd te onderzoeken welke juridische belemmeringen gemeenten met betrekking tot Right to Challenge ervaren. Het eindrapport wordt verwacht in maart 2019.
Het bieden van ruimte aan initiatieven van burgers en verenigingen is ook opgenomen in het regeerakkoord. In overleg met gemeenten wil het kabinet daarom via een Right to Challenge-regeling burgers en lokale verenigingen de mogelijkheid geven om een alternatief voorstel in te dienen voor de uitvoering van collectieve voorzieningen in hun directe omgeving.
Right to Challenge leeft steeds meer. In 299 van de 333 lokale coalitieakkoorden die dit jaar gesloten zijn wordt aandacht besteed aan deze vorm van participatie. In 56 coalitieakkoorden wordt gesproken over Right to Challenge of recht op overname.