Bij de verschillende uitspraken die de Centrale Raad van Beroep in dit soort zaken heeft gedaan, spelen de volgende uitgangspunten een rol:
- Gemeenten mogen zonder specifieke aanleiding onderzoeken of mensen terecht (volledige) bijstand ontvangen
- Gemeenten hoeven dit preventief fraudeonderzoek niet op alle bijstandsgerechtigden toe te passen en ook niet op dezelfde manier. Zulk onderzoek is kostbaar en het belang van voorkomen van fraude is groot.
- Gemeenten mogen dan ook gebruikmaken van zogenoemde risicoprofielen, bijvoorbeeld gebaseerd op gedrag van mensen.
- Een risicoprofiel mag worden gebaseerd op het criterium ‘een ander land van herkomst dan Nederland’.
- Onderzoek naar bijstandsgerechtigden van slechts één nationaliteit mag echter niet. Dat is immers in strijd met het discriminatieverbod bedoeld in artikel 14 EVRM en artikel 1 van Protocol 12 bij het EVRM.
- Dit betekent dat het bewijs dat met dit onderzoek verkregen is niet mag worden gebruikt.
- Ander bewijs mag wel worden gebruikt en er mag nieuw onderzoek worden gedaan om aan te tonen of sprake is van (verzwegen) buitenlands inkomen of vermogen.
Dit geldt ook voor de Sociale verzekeringsbank in zaken waarin aanvullende bijstand wordt verleend aan AOW-gerechtigden met een onvolledige ouderdomsuitkering.
Overzicht uitspraken
Op rechtspraak.nl is een chronologisch overzicht van uitspraken van de CRvB opgenomen waarin geoordeeld is over de onderzoeksmethode naar bijstandsfraude. In een aantal zaken is op dezelfde dag een vergelijkbare uitspraak gedaan. Deze zijn niet opgenomen.