Gemeenten kunnen deze zorg niet of nauwelijks controleren. Zaak dus om dergelijke zorg in het buitenland te voorkomen.

Wat zeggen de wetten?

Naar de Jeugdwet kijkend, dan is het mogelijk voor cliënten om zorg in te kopen in het buitenland. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) heeft géén bevoegdheden om over de grens toezicht te houden op de kwaliteit van de jeugdhulp. Om die kwaliteit toch te kunnen waarborgen ontwikkelde IGJ – samen met de VNG en het Platform Jeugdhulp in het buitenland – het ‘Afsprakenkader buitenlands zorgaanbod jeugd (juli 2017)’. Als gemeente kunt u dit afsprakenkader als toetsingskader gebruiken.

Voor de Wmo 2015 is voor zorg in buitenland niets concreet geregeld. Wel geeft de wet de goede verstaander aanwijzingen dat zorg over de grens niet de bedoeling is. Kijk naar termen zoals ‘zo dicht mogelijk bij de burger’ en ‘zo lang mogelijk zelfstandig in hun eigen leefomgeving te laten wonen’. Daarom sluiten gemeenten contracten af voor naturavoorzieningen die gericht zijn op de eigen gemeente en/of regio en gaan ze op huisbezoek bij hun cliënten. Ook maken Nederlandse centrum- en regiogemeenten afspraken voor beschermd wonen. Bij pgb’s is de vrijheid voor de cliënt om ondersteuning in het buitenland in te kopen natuurlijk veel groter.

Misstanden bij pgb’s voorkomen
Bij de in het inleiding genoemde casus is in een aantal gevallen bekend dat de situatie niet onder controle was. Jongeren kwamen wegens diefstal in aanraking met de politie. De aanbieder buitte deze gebeurtenissen uit om hogere pgb’s te verkrijgen. Onderzoeken in het kader van handhaving om dergelijke misstanden aan te tonen zijn heel lastig in het buitenland.

Het is dus zaak om dergelijke misstanden te voorkomen in plaats van ze te moeten genezen. Als gemeente kunt u daarvoor in uw verordening opnemen dat een pgb in principe niet bedoeld is voor besteding in het buitenland. Uiteraard kunt u uitzonderingen opnemen, zoals voortzetting van begeleiding door ouders op vakantie. Ook kunt u zorg in het buitenland alleen na specifieke toestemming van de gemeente toestaan.

Toetsen vooraf

Een ander belangrijk preventief wapen is de verplichting van gemeenten om vooraf te toetsen of de pgb-besteding aan de door de gemeente gestelde kwaliteitseisen voldoet.

Een groot voordeel van het kritisch toetsen van de pgb-besteding in de aanvraagfase, is dat de bewijslast bij de cliënt ligt. Na de toekenning zult u als gemeente moeten aantonen dat een pgb niet juist is besteed. Dat is binnen de landsgrenzen al geen kinderspel, laat staan in het buitenland.