Het leren van de taal, het vinden van werk, meedoen in de samenleving. De juiste start in Nederland is een hele klus voor mensen met een verblijfsvergunning. Voor een duurzame integratie van deze statushouders in de maatschappij moet er op landelijk niveau meer gebeuren. Extra inspanningen zijn nodig om een integrale aanpak op lokaal niveau te faciliteren. Gemeenten en hun partners stuiten bij de integratie van statushouders namelijk op een aantal problemen die zij niet (alleen) op lokaal niveau kunnen oplossen.
Dat staat in een brief die de samenwerkende inspecties van Toezicht Sociaal Domein (TSD) naar minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) heeft gestuurd. TSD stuurde een afschrift van de brief aan de bewindspersonen van OCW, VWS, J&V en BZK, omdat zij ook een rol hebben bij de integratie van statushouders. Bij een integrale aanpak is er aandacht voor huisvesting, inburgering, werk en inkomen, het opbouwen van een sociaal netwerk, onderwijs en zorg. Wanneer de hierbij betrokken partijen op lokaal niveau goed samenwerken, bevordert dat een succesvolle integratie in de samenleving.
De inspecties in TSD onderzochten de situatie in een aantal Nederlandse gemeenten. Daaruit bleek dat er meer nodig is dan het leren van de taal en het vinden van werk: ook zorg en ondersteuning op andere gebieden is essentieel voor het al dan niet slagen van de inburgering en de verdere integratie in Nederland. Hierbij zijn een bredere blik én een visie gericht op de langere termijn nodig. De gemeenten kunnen dit niet zonder extra inspanningen van de Rijksoverheid.
Aanbevelingen
TSD doet de minister een aantal aanbevelingen voor het bevorderen van de samenwerking op Rijksniveau. Om een integrale aanpak op lokaal niveau mogelijk te maken, is het belangrijk dat de nieuwe Wet inburgering (die per 1 juli 2021 in werking treedt) goed aansluit op de Participatiewet, de Wmo 2015 en de Jeugdwet. Om duurzame participatie van statushouders te bevorderen, beveelt TSD verder aan om onderzoek te doen naar landelijk en lokaal beleid dat hieraan kan bijdragen.
Daarnaast doet TSD een aantal aanbevelingen aan de 5 betrokken ministeries om ervoor te zorgen dat een integrale aanpak op lokaal niveau verder van de grond komt:
- Zorg dat de brede intake en het Plan Inburgering en Participatie bij de uitvoering van de nieuwe Wet inburgering een integraal karakter krijgen. Regel dat gemeenten aandacht besteden aan alle leefgebieden en naar alle gezinsleden kijken.
- Onderzoek hoe voor statushouders van 30 jaar en ouder gelijke kansen kunnen worden gecreëerd bij het volgen van een opleiding in het mbo of hoger onderwijs.
- Stimuleer dat asielzoekerscentra en gemeenten (blijven) investeren in preventieve activiteiten gericht op een goede psychische gezondheid.
- Maak blijvende ondersteuning mogelijk voor statushouders die dat nodig hebben, zoals analfabeten en mensen met lage cognitieve vermogens.
Reactie minister van SZW
De minister heeft op 26 oktober, mede namens zijn collega bewindspersonen van OCW, VWS, J&V en BZK, een reactie naar de Tweede Kamer gestuurd.
In zijn reactie geeft de minister aan dat het kabinet de oproep van TSD herkent, dat er voor de integratie van statushouders op landelijk niveau extra inspanningen nodig zijn om een integrale aanpak op lokaal niveau te faciliteren. In zijn brief wijst de minister vervolgens op verschillende initiatieven die het Rijk al heeft ondernomen en nog op stapel staan.
Voor zover de aanbevelingen van TSD nog niet zijn opgepakt, deelt de minister mee, dat in de toekomst bezien zal worden of zij passen binnen de acties volgend uit monitoring dan wel het lerend stelsel. TSD pleit ervoor om van zoveel mogelijk aanbevelingen nu na te gaan of zij te realiseren zijn, zoals het creëren van gelijke kansen voor statushouders van 30 jaar en ouder om een opleiding in het mbo of hoger onderwijs te volgen.